Инспиративното искуство на Ена Утевска: Семенските бомби се благодет за земјата

За Моја Фарма Ена раскажува за искуството во прекрасната природа на националниот парк Сера де Естрела, но и за тоа како може да се подготват семенски бомби и како да преземеме ваков вид на акции и во Македонија.

Таа е активистка и ко-основачка на Колектив З, организација за климатска и социјална правда и смета дека дека поради нашиот опстанок треба насекаде да зазеленуваме и наоѓаме што повеќе простори за зеленило. 

МојаФарма: Какво беше твоето искуство во Португалија и што научи за семенските бомби?

Утевска: Изминатиот месец имав прекрасно искуство во еко селото на Ananda Valley, во планинскиот предел и национален парк на Serra da Estrela, во Португалија. Долината е пространа и изобилува со природни убавини во сите форми и разновидност, кои ги уживавме и преку кристално чистата река Paul, која тече низ планините. Наутро има мистична убавина покриена со магла и роса, а подоцна сонцето блеска, додека пак ноќе има илјадници ѕвезди и незаборавен сјај на полната месечина. 

Условите беа целосно во хармонија со природата: берење на храна наутро за подготовка на оброците, тушеви под отворено небо и под крошните на дрвјата, компост тоалети и користење исклучиво на  природна козметика која не ѝ штети на природата. Местото си носи своја магија, но уште повеќе што беше полно со многу луѓе од различни земји – се запознав со над 100 пријатели кои беа љубители и чувари на природата, секој на свој начин. 

Помеѓу многуте работилници, дел од размената Back2Nature на темата пермакултура, беше и таа за семенските бомби. Од различни видови на семиња (од плодови, цвеќиња и слично) креиравме смеса од земја, вода и малку глина, во доволна количина за да се формираат мали топчиња кои потсетуваат на чоколадни бомбици. Овие топчиња со семиња, или семенски бомби и пружаат благодет на нашата мајка Земја, слично како на уживањето што ние го доживуваме од некои вкусни бомбици. 

Семенските бомби помагаат за развој на биодиверзитетот и збогатување на почвата, а можат да се фрлаат/оставаат насекаде, без процес на садење, најдобро во период на врнежи за да биде потпомогнато активирањето на семињата. Она што сметам дека е важно да се напомене е дека семињата не мора да се купуваат, напротив, сите ние секојдневно јадеме овошје и зеленчук кои имаат внатре семки. Доколку ги зачуваме семките, може да ги користиме за правење на семенски бомби! Бомбите се препорачува да имаат што поразнолики семки бидејќи според пермакултурата, разновидните растенија најчесто си помагаат едни на други во растот со нивните различни својства.

МојаФарма: Има ли простор за организирање на еко акција кај нас и поттикнување на поединци да преземат таква „зелена мисија”?

Утевска: Секако! Имаме многу мотивирани активисти во нашата држава кои постојано поттикнуваат на зелени мисии. Сметам дека освен индивидуалните зелени акции, свесните поединци треба да инспирираат колективна акција за да направиме поголеми чекори кон подобра иднина за сите. 

Од таа идеја, како активистка сум и ко-основачка на организацијата Колектив Зет за климатска и социјална правда, во која работиме кон покренување на свесност и капацитети за креирање на климатски акции и едукација за моменталните кризи со кои се соочуваме, за да се согледа потребата за колективни акции. 

Тука се и многу други групи и иницијативи кои на различен начин придонесуваат за подобрување на еколошката состојба, како на пример За Почиста Македонија, иницијатива од млади луѓе кои летово преземаа акции за чистење низ неколку градови во земјата. 

Секој граѓанин треба активно да учествува во креирање на подобра сегашност и иднина на нашите заедници, и затоа овие но и уште многу други вредни активни групи се за огромни пофалби, но и најбитно – поддршка во реализирањето на зелени акции.

МојаФарма: Во Скопје и низ градовите има многу напуштени индустриски објекти, пропаднати и   заградени градежни објекти, како и запуштени јавни површини кои се соголени и без зеленило. Може ли да се детектираат ваквите локации и како да се пристапи кон нивно зазеленување?

Утевска: Природата има прекрасна моќ да се обидува сама да зазеленува напуштени простори и објекти. Тоа сум го забележала на неколку места низ градот Скопје и многу ме радува. Ние луѓето сме тие кои со самата урбанизација се оттргнуваме од природата, без да увидиме дека ние сме дел од неа и таа е дел од нас. Природата ни е потребна за здрав и квалитетен живот, од воздухот па сè до самата почва. 

Треба појасно да увидиме, ние луѓето но и институциите, дека поради нашиот опстанок треба насекаде да зазеленуваме и да бидеме креативни во наоѓање на што повеќе простори за зеленило. Мислам дека сите граѓани имаат неколку примери на запуштени јавни површини и објекти во нивната околина кои може да се зазеленат, но покрај овие површини, потребни ни се зелени кровови, урбани градини и балкони насекаде.

Зазеленувањето треба да е нешто што постојано се прави во една урбана средина, но да не се сведе само на садење мали грмушки. Знаеме колкав проблем имаме со загадувањето, и затоа најпрво потребни ни се зрели дрва со големи крошни кои ќе ни го подобуваат воздухот во следните години. 

МојаФарма: Имате ли информации за фрлање на семенски бомби досега и кои искуства може да се споделат како успешни приказни?

Утевска: Искуството е благородно бидејќи вие дарувате добро кон природата, на некаков начин искажувате благодарност за нејзиното изобилие од живот кој секојдневно го дарува. Веројатно нема сите семиња да пораснат и да се оплодат, но секое едно семче што ќе порасне е важно.

Ако го имаме ова на ум, може да размислиме и за промотивните кампањи на многу компании со кои комуницираат дека засадиле одреден број на дрвја, и со тоа го намалуваат нивниот јаглероден отпечаток. Но сте се запрашале ли, дали е можно сите овие дрвја да пораснат? Секако дека не, зависно и од начинот на нивното садење, се проценува дека само околу 10 – 30 % од засадувањата на дрвја се успешни, што е недоволно за да надоместат за нивниот огромен јаглероден отпечаток. Ова е познато како greenwashing, начин на кој компаниите покажуваат дека се еколошки активни примарно за маркетинг цели.

Но, сепак, според мене секоја акција што можеме да ја направиме е вредна и важно е да даруваме кон природата за тоа што таа целиот живот ни го дарува. Затоа, почнете да собирате семки, и на пролет да ја преплавиме нашата земја со дарови од семенски бомби!