Интервју со Дамир Лучиќ: Организацијата и едукацијата е она што ви е потребно за успешно производство на јаболка
Од прва рака дознајте ги клучните работи на кои што треба да се фокусирате доколку сакате успешен и одржлив земјоделски бизнис. Како да имате совршена заштита, но сепак да внимавате на животната средина? Како да ја намалите потребата од работна сила која и онака е во голем дефицит во регионот? Како подобро да се организирате и да постанете успешен произведувач на овошје? Ова се само дел од темите на разговор со експертот од Хрватска, Дамир Лучиќ.
Дамир Лучиќ e дипломиран агроном со богато искуство во технолошкото советување на професионалните производители на овошје во Хрватска и регионот. Со експертиза во современи технологии за производство на јаболка, круша и цреша и развој на современи дигитални решенија во земјоделството.
Јаболковиот насад на Дамир Извор: Франко Микели (San Michele Institute, Italia)
Моја Фарма: Имајќи ја предвид ситуацијата во Македонија во областа на заштитата од болести и штетници во производството на јаболка, која резултира со прекумерно користење на хемиски материи и ја загрозува безбедноста на финалниот производ и има огромно влијание на околината. Кои би биле главните совети кои можете да ни ги посочите при решавање на гореспоменатиот проблем?
Лучиќ: Заштитата на животната средина е една од најважните работи што ги прави ЕУ. Поради опасноста за загрозување на животната средина, континуирано се ослободуваат некои препарати кои покажуваат висока ефикасност во заштитата. Но, има и нови препарати кои се помалку опасни во еколошка смисла, но со потесен спектар на дејствување. Поради оваа причина, сè повеќе е важно да се следат штетници, болести, временски услови и други надворешни фактори што водат кон штетни настани во овоштарникот. Поточно, станува збор за важноста на дијагностицирање на болести и штетници за да може точно да се применат индивидуални препарати за одреден проблем и во оптимално време. Исто така, континуирана комуникација со експерти кои ќе дадат точни упатства како да се бараат индивидуални знаци на напади на болести и штетници, за да не ескалира проблемот и да се идентификува фазата во која е најдобро да се аплицира одреден препарат за да се постигне соодветна ефикасност и решение.
Вториот совет е самата техника на апликација. Тука има големи потенцијали, особено ако знаеме дека со неправилни техники на апликација честопати имаме повеќе од 50% неправилно распрскување на материјата, што значи дека директно ја оптеретуваме околината со двојно повеќе препарати колку што е потребно! Еден метод за решавање на проблемот претставува електростатично прскање каде што непрецизно распрскување на материјата е сведено скоро на нула.
Трето, времето на деградација на препаратот е директно поврзано со неговата еколошка прифатливост. Затоа прецизно одредување на рокот за апликација е клучно за да се постигне ефектот на заштита. Раното или доцното прскање во однос на оптималното значи пролонгирање на проблемот и зголемување на употребата на препарати, што е штетно за околината, но и за паричникот на произведувачите на јаболка.
Превентивни методи како екосанитација на овоштарник, зајакнување на отпорноста на дрвјата, соодветно ѓубрење (воспоставување оптимален баланс на вегетативен раст и плодност), стимулирање на природна микробиолошка разновидност и распаѓање на растителни остатоци (азотно ѓубрење со остатоци од лисја, мулчирање и други методи го намалуваат инфективниот потенцијал на чадливата краставост кај јаболката).
Реално, тешко е да се научи секој индивидуален произведувач на овошја сè што знае еден советник, затоа е клучно да се организира систем за поддршка на овоштарите, односно да имаат постојана комуникација со советниците, да знаат точно што да прават преку неделна координација така што советникот може да одговори соодветно и на време. Поддршката на дигиталните алатки што овозможуваат директна комуникација со сите податоци од овоштарникот е клучна во овој процес. Овоштарите во Јужен Тирол во Италија често знаат помалку за овоштарството отколку нашите овоштари, но тие се многу поуспешни затоа што зад нив стои систем на знаење и организација што им овозможува да бидат успешни.
Прецизно извршена операција Извор: Франко Микели (San Michele Institute, Italia)
Моја Фарма: Во Македонија постои голем проблем со недостигот на работна сила, како и потребата од примена на ефикасни пракси кои овозможуваат намалување на трошоци за работната сила. Како се справувате со недостигот и високата цена за работната сила во Хрватска во областа на производството на јаболка?
Лучиќ: Ова е многу комплексно прашање. Пример, работната сила која оди во Италија за работа во овошните насади е ретко заинтересирана за работа во Хрватска поради фактот дека во Италија се подобро платени. Затоа во Хрватска на големо се размислува како да се поедностави процесот на ангажирање на работна сила во сезонските операции како што се берба, резидба и проредување. За жал, тука имаме многу потешкотии, покрај фактот што голем број луѓе го напуштија пазарот на трудот, а младите немаат интерес за физичка работа.
Лично, мислам дека е од клучно значење да се опреми овоштарникот на тој начин, така што постојната работна сила да има врвна ефикасност со што помалку проблеми. Значи, новите системи како системи со повеќе водечки изданоци (multi-leader систем) значително го намалуваат времето потребно за резидба. Во врска со резидбата, се применуваат сите можни техники со цел да се намали растот на овошни дрвја (градинарски рез, итн.) и да се намали потребниот обем на работа. Гореспоменатиот систем (multi-leader) го олеснува извршувањето на рачно разредување и берба при што продуктивноста на луѓето е повеќе од двојно поголема, а самата работа е многу полесна (што потоа го олеснува наоѓањето работна сила).
Дополнително, некои поситни работи, како што се електричните ножици и платформите за кастрење и берба, исто така значително ја зголемуваат продуктивноста. Сето ова значи дека потребата за работна сила може значително да се намали, затоа на пример повеќе нема да ни требаат 20 лица, туку 12 или 10. Во ова време, организацијата и техничката опрема влијае повеќе од кога и да е на успешноста на еден одгледувач на овошје.
“Multi-Leader” систем во овошниот насад Извор: Франко Микели (San Michele Institute, Italia)
Моја Фарма: Како производител од средна категорија (6 хектари), каков е вашиот бизнис модел што овозможува најдобра позиција на пазарот, односно најдобра цена?
Лучиќ: Овде повторно, клучната работа е да се организираат производителите. Организираните производители имаат поголема количина, имаат капацитет за складирање и се во можност да ангажираат професионалци и во однос на организацијата на знаење (консултации), и во однос на набавката на суровини (интегрирана набавка), како и продажбата на производи. Тоа е клучната работа. Додека овоштарите не се вклучуваат во поголема организација, дотогаш ќе има проблеми со продажбата. Друга клучна работа е што продажбата е одвоена од производството. Производител ангажиран во продажба не може да биде фокусиран кон производство. И кога приносот се продава добро, секоја загуба во производството е чиста загуба. Според мојата слободна проценка, производителите кои се занимаваат со продажба, особено од берба до 4-5 месеци подоцна, поради пропусти во производството за сметка на продажба, губат во просек 50% и во квантитет и во квалитет. И колку е послаб квалитетот, толку повеќе инвестиции се потребни во продажбата.
Што се однесува до сортите, Ајдаред падна многу и сега има доволно за нашиот пазар, сортата Гала дојде на високо место и се чини дека билансот е воспоставен (иако Гала има голем потенцијал за продажба на западниот пазар затоа што доаѓа кај нас 10 дена порано отколку во Европа), исто така и Фуџи е во голем пораст, како и црвените клонови од Јонаголд.
Моја Фарма: Колку вложувате во вашата едукација и следење на новите трендови во производството на јаболка и на кој начин тоа го правите?
Лучиќ: Да се најдат професионалци кои можат да помогнат е од клучно значење. Дали е од Македонија, Италија или Холандија е целосно ирелевантно. Од оваа година, нашето Министерство исто така ќе кофинансира ангажман на приватни консултанти, кои претходно беа препуштени само на јавните советодавни служби, кои честопати не се во можност да обезбедат целосен професионален ангажман. Важно е кај советникот убаво да се провери неговата стручност и потоа да се ангажира. Друга важна работа е повторно организацијата. Еден производител индивидуално да плати советник е многу скапа работа, но ако овоштарите се организираат тогаш тоа е многу поевтино. И, третата работа е професионализмот. Ако е избран советникот, ако има силни препораки, тогаш е потребно да ги направите сите оние совети кои ви ги препорачал и тоа навремено. Ако тоа не е можно, во секој случај потребно е да бидете искрени и да комуницирате отворено со советникот. Ако нешто не може да се направи, треба јасно да му се даде до знаење на советникот кој потоа може да предложи друго решение, помалку оптимално, но изводливо.
Насадот пред берба Извор: Франко Микели (San Michele Institute, Italia)
Моја Фарма: Според вас, кои се клучните трендови во иднината кои одредуваат како треба еден производител да се постави на пазарот и во своето производство на јаболка?
Лучиќ: Пред околу 10 или повеќе години, трговските ланци започнаа да бараат минимизирање на остатоците од пестициди. Секој ланец има свои барања, но не е невообичаено да има присуство до 3 препарата кои се над прагот на откривање и секој да има одреден процент од максималното ниво на остаток (MRLs – Maximum residue levels). Значи, тоа е билет за добро позиционирање на пазарот. За да се постигне ова, треба да се биде прецизен. Да се биде прецизен, треба да имате извор на знаење и целосен фокус на производството. Реално, денес е тешко за еден овоштар кој има помалку од 40 т/ха прва класа јаболка да преживее. Второ, асортиманот е важен. Одгледувачот на овошје мора брзо да премине кон новиот асортиман. Да се има 40 т / ха од сортата Фуџи и 40 т / ха од различни сорти, значи често да имаш многукратно поголем профит во случај на производство на Фуџи.
Друг важен тренд е преминот кон органско производство. Секако е мал број на производители кои ќе започнат органско земјоделство, но многу возможно и лесно е да се отвори пазарот на органско јаболко на институционално ниво, особено ако се усвојат земјоделските политики на ЕУ кои промовираат производство и потрошувачка на органско овошје.
Моја Фарма: Какво е вашето мислење за иднината на пазарот на јаболка во регионот и ЕУ, и кои се клучните пазари кои ги диктираат трендовите за откуп на јаболка?
Лучиќ: Секогаш е прашање кој го купува вашето јаболко и колку е способен оној што продава јаболка. Според мене, и нема многу способни што продаваат јаболка. Треба да бидеме реални. Идеално, продажбата треба да ја изврши професионален менаџер кој тоа го прави за организација на производители. Ако такво лице е во можност да го отвори пазарот на Скандинавија, Велика Британија, тогаш ќе може да се продаде помало и покисело јаболко, но ќе има поголеми барања за бојата на овошјето, особено за претходните сорти како што е Гала , Елстар. Ако е во можност менаџерот да ги отвори јужните пазари, тогаш ќе може да се продава поголеми и послатки јаболка како Фуџи, Црвен делишес, Златен делишес и други. Исто така, треба да се промовираат добри сорти на домашниот пазар и да се инсистира на квалитет. Бидејќи врвниот квалитет генерира продажба, а зголемената побарувачка во продажбата генерира подобра цена.
Факт е дека современиот избор се насочува кон сорти со сè повисок квалитет на органолептички својства, но треба да се внимава при воведување на нови сорти. Мој совет би бил да се свртиме кон западноевропските пазари каде што ќе има сегашни сорти како што се Фуџи, Гала, Црвен јонаголд, па дури и Јонаголд. Во Македонија, колку што знам, има големо присуство на Ајдаред, и потребно е постепено да се замени со сорти што се повеќе се прифаќаат од пазарот.
Подготвил: Марио Петковски
Законски е забрането неовластено преземање на содржини од МојаФарма.мк без наведување на извор на информацијата, цитат и пренесување на линк до оригиналната страница. МојаФарма.мк може да покрене соодветна постапка за заштита на своите права пред надлежен орган.
